ရေးသားသူ- Osama Khalifa - စာရွက်စာတမ်းနှင့် အချက်အလက်ဆိုင်ရာ ပါလက်စတိုင်းစင်တာမှ သုတေသီ "ဖိုင်"
အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ယာဟုသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၉ ရက် အင်္ဂါနေ့မှစပြီး ၆ ရက်ကြာ အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ အလည်အပတ်ခရီး ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ ၇၈ ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ၏ ပြင်ပတွင် ၎င်းအား အိမ်ဖြူတော်သို့ လာရောက်လည်ပတ်ရန် ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ 2022 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလကုန်တွင် အစ္စရေးအစိုးရကို ဆဋ္ဌမအကြိမ်မြောက် ပြန်လည်တာဝန်ယူပြီးနောက် ၎င်း၏ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်သည်။
နှစ်ဘက်ကြား အစဉ်အလာအတိုင်း အိမ်ဖြူတော်သို့ ဖိတ်ကြားခြင်း မရှိသေးဘဲ၊ အမေရိကန် သမ္မတနှင့် သိမ်းပိုက်ထားသော အစိုးရ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ကြား ဆက်ဆံရေးတွင် တင်းမာမှုများ လွှမ်းမိုးနေပါသည်။ အမေရိကန်နှင့် အစ္စရေးတို့ကြား မဟာဗျူဟာကျသော လုံခြုံရေးနှင့် စစ်ဘက်ဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်ခဲ့ပြီး သဘောထားကွဲလွဲမှုများဖြင့် အုပ်ချုပ်သွားသည်ဟု မဆိုလိုပါ။
ဆွေးနွေးပွဲသတင်းတွေအရ နှစ်ဘက်ကြား ဆွေးနွေးရမယ့် အရေးအကြီးဆုံးအချက်က ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားနဲ့ ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်ရေးကိစ္စဖြစ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂမှာ နေတန်ယာဟုရဲ့ မိန့်ခွန်းမှာ အရေးကြီးဆုံးကိစ္စဖြစ်ပြီး နိဂုံးချုပ်ဖို့ စိတ်ဝင်စားတယ်လို့ ဖော်ပြတဲ့၊ ပါလက်စတိုင်းနှင့် မည်သည့်သဘောတူညီချက်နှင့်မျှ သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိသော ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် ပုံမှန်ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေး သဘောတူညီချက်သည် ငြိမ်းချမ်းသောရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဆော်ဒီ၏နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို အစ္စရေးက လက်ခံခြင်းထက် အစ္စရေးဘက်မှ မနှစ်သက်သည့် တုံ့ပြန်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အတိုက်အခံ သို့မဟုတ် နေတန်ယာဟု၏ အစိုးရမှ အတိုက်အခံများသည် အစ္စရေး၏ လုံခြုံရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် တားမြစ်ချက်များကို ချိုးဖောက်ပြီး အစ္စရေး၏ နျူကလီးယား တားဆီးမှုကို ပျက်ပြားစေသည့် ဗျူဟာမြောက် ရွေးချယ်မှုကို ပျက်ပြားစေသည့် ဒေသတွင်း နျူကလီးယား လက်နက်အတွက် တံခါးဖွင့်ပေးသည့် အန္တရာယ်ရှိသော စီမံကိန်းတစ်ခုအဖြစ် မြင်သည်။
အစ္စရေး၏ လုံခြုံရေးအတွက် အစ္စရေးတို့ ရှာဖွေနေသည့် အကန့်အသတ်မရှိသော အစီအမံများအတွက် တံခါးဖွင့်ထားရန် အစ္စရေး၏ လုံခြုံရေးအတွက် အမေရိကန်၏ ကတိကဝတ်ကို အမေရိကန် တာဝန်ရှိသူများက အတည်ပြုကြောင်း အိုဘားမားခေတ်ကတည်းက ၎င်းတို့က “၎င်းတို့၏ အနာဂတ်အတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် အကူအညီများ ပေးနေကြောင်း အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့သည်။ လုံခြုံသော၊ ဒီမိုကရက်တစ်၊ ဂျူးနိုင်ငံ၊” နှင့် အမေရိကန်က ၎င်းသည် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဟု မဆိုလိုသော်လည်း ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်သောနိုင်ငံ၊ သမိုင်းဝင် ပါလက်စတိုင်းပြည်တွင် “အသားအရောင်ခွဲခြားမှု” ပြည်နယ် သို့မဟုတ် မြေပေါ်ရှိ ကျန်ပါလက်စတိုင်းအားလုံးကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ခြင်းဟု သဘောပေါက်သည်။ အီရန်နျူကလီးယားစီမံကိန်းတွင် အစ္စရေး၏လုံခြုံရေးနှင့် လက်ဘနွန်နှင့် ပါလက်စတိုင်းတို့၏ ခုခံမှု တိုးမြင့်လာမှု၏ အရင်းအမြစ်များကို ဖော်ထုတ်ရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အကန့်အသတ်မရှိ၊ သို့သော် ပါလက်စတိုင်းကဲ့သို့ အကြမ်းဖက်ဝါဒ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကို ထပ်လောင်းထည့်သွင်းထားသည်။ ပြည်နယ်များသည် ပါလက်စတိုင်းလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့နှင့် ပါလက်စတိုင်းအဖွဲ့များကို အကြမ်းဖက်သမားများအဖြစ် ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားပြီး အကြမ်းဖက်မှုကို တိုက်ဖျက်ရန်နှင့် ယင်း၏ပေါ်ပေါက်လာမှုကို ဟန့်တားရန်အတွက် ဒေသတွင်းတွင် “လုံခြုံရေးအစီအစဉ်များ” ဟုခေါ်သည့် လိုက်လျောညီထွေရှိသော စကားစုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာဆိုင်ရာ သဘောတရားကို ဖျောက်ဖျက်ပြီး နယ်နိမိတ်ပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း နှင့် အခြားအစီအမံများသည် အစ္စရေး၏ အကျိုးစီးပွားအတွက်သာဖြစ်သည်။
လုံခြုံသောနယ်နိမိတ်များရှိသည့် ဂျူးနိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသော အစ္စရေး၏ တောင်းဆိုချက်ကို အမေရိကန်က လက်ခံကျင့်သုံးသည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် အိုးအိမ်မဲ့ ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည်များ ၎င်းတို့၏ နေရပ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာခြင်းနှင့် ၁၉၆၇ ခုနှစ်များတွင် လူဦးရေစာရင်းဗုံးများကို ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ အစ္စရေး၏ လုံခြုံရေးသည် ၎င်း၏ ဂျူးလူမျိုးတို့၏ စရိုက်လက္ခဏာနှင့် ဖြစ်သောကြောင့် အမေရိကန်သည် ၎င်းတို့၏ နေအိမ်မှ ထွက်ခွာသွားသူများအဖြစ် ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည်များအဖြစ် ၎င်းတို့၏ နေအိမ်မှ ထွက်ခွာသွားသူများအဖြစ် ကန့်သတ်ထားသော အရေအတွက်ကို ကန့်သတ်ခြင်းဖြင့် ဒုက္ခသည်များ၏ တရားဝင် အဆင့်အတန်းကို ပြောင်းလဲရန် လုပ်ဆောင်နေသည်။ 1948 ခုနှစ် စစ်ပွဲ၏ ရလဒ် အနေဖြင့် ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည် သန်းပေါင်းများစွာ ထံမှ နေရပ်ပြန်ခွင့်ကို ရုတ်သိမ်းခြင်း၊ ဆုံးဖြတ်ချက် 194 ကို ဖြုတ်ချခြင်းနှင့် ကုလသမဂ္ဂ ကယ်ဆယ်ရေး အေဂျင်စီကို ဖျက်သိမ်းခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။
ပါလက်စတိုင်းတို့နှင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေး တံခါးပေါက်အဖြစ် ပါလက်စတိုင်းတို့ ညှိနှိုင်းမှု၏ တံခါးပေါက်အဖြစ် “အစ္စရေး၏ လုံခြုံရေး” ဟူသော အမေရိကန် အရာရှိများနှင့် စက်တင်ဘာ ၂ ရက်က အမေရိကန် အရာရှိများနှင့် ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာ သို့မဟုတ် ဒေသဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများ၏ ညွှန်ကြားချက်များနှင့်အညီ သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် ကြီးမားလှသော လက်နက်နည်းပညာများ ကြွယ်ဝသော်လည်း အစ္စရေးလုံခြုံရေးနယ်ပယ်တွင် ၎င်းတို့၏ ဗျူဟာများကို ရေးဆွဲရာတွင် ရှေ့ကလုပ်ဆောင်ခဲ့သော အစ္စရေး၏ နိုင်ငံရေးနောက်ခံမှ အရင်းတည်လာခြင်းဖြစ်သည်။ Ben Gurion မှ Shimon Peres အထိ အစ္စရေး မူဝါဒများက အစ္စရေး၏ လုံခြုံရေးသည် ရှေ့ သို့မဟုတ် နောက်တွင် မည်သည့်အကြောင်းအရာမျှ မရှိကြောင်း အတည်ပြုခဲ့ပြီး အာရပ်များနှင့် ပါလက်စတိုင်းတို့နှင့်အတူ ဖြေရှင်းချက်အားလုံးကြောင့်သာ ဤကိစ္စကို အားကိုးပြီး ရှေ့ဆက်ရမည်၊ ဒါပေမယ့် ဒါဟာ အာရပ်မြေကို သိမ်းပိုက်ပြီး ဒေသကို ချုပ်ကိုင်ဖို့ အကြောင်းပြချက်တစ်ခု ဖြစ်လို့ နေတန်ယာဟုဟာ အစ္စရေးရဲ့ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ သာလွန်မှုကို ထိန်းသိမ်းခြင်းရဲ့ အရေးပါမှုကို မြှင့်တင်ဖို့နဲ့ စစ်ပွဲအကြို သဘောတရားနဲ့ ရှည်လျားတဲ့ လက်တံရှည်ကြီးကို မြှင့်တင်ဖို့ ပထမဆုံး မဟုတ်ပါဘူး။ ဒေသတွင်းရှိ အစ္စရေးစစ်တပ်နှင့် Samson ရွေးချယ်မှုမှာ ၎င်းသည် "နေတန်ယာဟုအယူဝါဒ" သို့မဟုတ် "လုံခြုံရေးသဘောတရား 2030" ဟုခေါ်သည့် အစ္စရေးသိမ်းပိုက်မှုနိုင်ငံအတွက် လုံခြုံရေးအမြင်ကို ဖော်ဆောင်ရန် 2018 ခုနှစ်တွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ “အစ္စရေး အနေဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့အား ပြင်းထန်သော ထိုးနှက်ချက် သို့မဟုတ် ဖျက်ဆီးရန် ခြိမ်းခြောက်သည့် မည်သည့်ရန်သူကိုမဆို အနိုင်ယူရမည်၊ အစ္စရေးသည် လုံခြုံရေး၊ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ နှင့် အခြားအရာများဖြစ်သည့် ပါဝါလေးပါးကို အဆက်မပြတ် အာရုံစိုက်ခြင်းဖြင့် ၎င်းကို လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ဝိညာဥ်စွမ်းအား” နှင့် လေးခုလုံးတွင် လျှောက်လှမ်းနေသူ တစ်ဦးကဲ့သို့ပင်၊ နေတန်ယာဟု၏ အဆိုအရ “မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်သည် ပြည်သူများအတွက် လည်းကောင်း၊ စစ်သည်တော်များ ၌လည်း ၎င်းတို့၏ ရန်သူများအပေါ် နှိုင်းယှဥ်အသာစီးရလိမ့်မည်” ဟု ဆိုပါသည်။ ဇီယွန်ဝါဒရဲ့ စိတ်ဓာတ်က ပဲ့တင်ထပ်နေပြီး တိုက်ပွဲရဲ့ ကံကြမ္မာက သူတို့အပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်” လို့ သူက ရှင်းပြပြီး သူဘယ်လိုအနိုင်ရမလဲ။ "နည်းပညာနှင့် စစ်ဆင်ရေးစွမ်းရည်၊ လေကြောင်း သာလွန်ကောင်းမွန်မှုနှင့် ထောက်လှမ်းရေးတို့ ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့ အနိုင်ရမည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏ ဖြစ်တည်မှုအတွက် တိုက်ပွဲဝင်လိုသော ဆန္ဒမရှိသူများသည် ရှင်သန်နိုင်မည် မဟုတ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုခြင်း"
အပတ်စဉ် မဂ္ဂဇင်း၊ အယ်ဒီတာချုပ် Jaafar Al-Khabouri မှ အဖြစ်မှန်များကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။