صحيفة نبض الشعب الاسبوعيه رئيس التحرير جعفر الخابوري

Женева: Израиль ХАМАС-ы утары ыыппыт сэриитэ Газа экономикатын алдьаппыта уонна 2022 сылга таһымын алтыс гыммыт бииригэр диэри түһэрбитэ, Хотугу муораҕа “дьиксиннэрэр түһүү” кэмигэр.
Бээтинсэҕэ тахсыбыт Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрин атыы-эргиэн уонна сайдыы конференциятын дакылаатыгар Газаҕа “оҥорон таһаарыы тохтотуллубута эбэтэр алдьаммыта, дохуот источниктара сүппүттэрэ, дьадаҥы буолуу күүһүрбүтэ уонна тарҕаммыта, бүтүн бөһүөлэктэр тэҥнэспиттэрэ, уонна нэһилиэнньэлээх пууннар уонна куораттар алдьаммыттара” диэн этиллэр.
Байыаннай эпэрээссийэ “уруккуга суох гуманитарнай, экологическай уонна социальнай кириисистэри үөскэтэн, региону кэнники туруктан толору алдьатыыга кубулуппута.”
Отчуоту бэлэмнээһиҥҥэ кыттыбыт Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрин атыы-эргиэн уонна сайдыы конференциятыгар Палестина норуотугар координацияны уонна көмөнү дьаһайар исписэлиис Моатасем Аль-Акра пресс-конференция кэмигэр эппитэ: “Биһиги тохтуохтарыгар диэри алдьатыы эпэрээссийэлэрэ.” Ол гынан баран, билиҥҥи дааннайдарбыт көрдөрөллөрүнэн, уонунан миллиардынан уонна баҕар өссө да элбэх буолуо.”
Кини өссө эппитинэн, “2023 сыл тохсунньутугар диэри таһымҥа тиийэргэ уонунан сыл наада буолуоҕа”, аан дойду уопсастыбата Газаҕа “туруктаах сайдыыны” ситиһэргэ көмөлөһүөхтээҕин учуоттаан туран.
Сэрии 2023 сыл тохсунньутуттан күүстээх уонна тохтоло суох байыаннай эпэрээссийэ ыытыллыбытын кэннэ, тохсунньу 7 күнүгэр Газа конвертын нэһилиэнньэлээх пууннарыгар ХАМАС уруккуга суох саба түһүүтүн кэнниттэн саҕаламмыта.
Израильга ХАМАС саба түһүүтэ 1205 киһи өлүүтүгэр тириэрдибитэ, олортон үксүлэрэ мэлдьи олорор дьон, Израиль официальнай сыыппараларынан, ол иһигэр хаайыыга өлбүт заложниктар.
Израиль байыаннай эпэрээссийэтэ Газаҕа 41 тыһыынчаттан тахса киһи өлүүтүгэр тириэрдибитин туһунан ХАМАС хонтуруоллуур Газа доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ иһитиннэрдэ. Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрин Киһи быраабыгар управлениета өлбүт дьон үксүлэрэ дьахталлар уонна оҕолор буолалларын туһунан иһитиннэрдэ.
Катастрофическай экэниэмикэ хоромньута
Киһи улахан өлүүтүн таһынан, экэниэмикэ хоромньута улахан. Отчуот ааптардара Газа ВВП-та “2023 сыл бүтэһик кварталыгар 81% түспүт, ол сыл устата 22% кыччаабыт” диэн сыаналаатылар.
Отчуот, Палестина Киин Статистика Бюрота таһаарбыт кварталлааҕы сыыппараларыгар олоҕурбут суоттааһыннарын бигэргэтэр, “2024 сыл ортотугар Газа экэниэмикэтэ 2022 сыллааҕы таһымын алтыс гыммыт биириттэн кыра буолбута.”
2024 сыл саҥатыгар “Газаҕа тыа хаһаайыстыбатын табаарын 80-тан 96% диэри – ол иһигэр уу ситимэ, сүөһү иитиитин хаһаайыстыбалара, садтар, тиэхиньикэ уонна харайар эбийиэктэр – алдьаммыттара”, — диэн отчуот бигэргэтэр, “ас-үөл хааччыллыытын үрдүк таһымын күүһүрдэр. ”
Отчуокка өссө этиллэр: “Бу алдьаныы чааһынай секторга эмиэ улаханнык дьайбыта, тоҕо диэтэххэ Газа экэниэмикэтин сүрүн мотуорунан ааҕыллар хампаанньалартан 82% алдьаммыттара эбэтэр алдьаммыттара.”
Арҕаа кытыл эмиэ
ХАМАС саба түһүүтэ уонна Израиль онно эппиэтэ эмиэ оккупацияламмыт Хотугу муора кытылыгар тыҥааһыны күүһүрдүбүтэ уонна “дьикти курдук түргэнник” экэниэмикэ мөлтөөһүнүн үөскэппитэ.
От ыйын 7 күнүттэн ыла, Палестина доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ иһитиннэрбитинэн, Хотугу муораҕа Израиль оккупационнай күүстэрэ уонна Израиль олохтоохторо кырата 662 палестинец өлөрүллүбүттэр.
Израиль исписэлиистэрэ этэллэринэн, бу кэмҥэ палестинецтар саба түһүүлэригэр кырата 23 израильтяннар, ол иһигэр куттал суох буолуутун күүстэрин чилиэннэрэ, өлбүттэр.
Ааспыт сыл бастакы тоҕус ыйыгар Хотугу муора кытылыгар 4% үрдээһин бэлиэтэммитэ эрээри, оптимизм “ааспыт кварталга уруккуга суох 19% намтааһынтан эмискэ сүтэн хаалла”, ол “олох таһымын уонна дьиэ кэргэн дохуотун биллэ түһүүтүгэр тириэртэ. ”
Сокуоннайа суох нэһилиэнньэлээх пууннар кэҥээһиннэрэ, сир былдьаһыыта, Палестина инфраструктуратын алдьатыы, олохтоохтор күүһүлээһиннэрэ элбээһинэ уонна бэрэбиэркэлиир пууннар ахсааннара элбээһинэ экономическай үлэҕэ куһаҕан дьайыыны оҥордулар.
Илиҥҥи Иерусалим даҕаны улаханнык алдьаммыта. Отчуокка “Эргэ куорат хампаанньаларын 80%” үлэлэрин сорҕотун эбэтэр бүтүннүү тохтоппуттар диэн этиллэр.
Бүтүн территорияҕа бары кэриэтэ хампаанньалар үлэлэрэ намтааһынын, онтон 42,1% үлэһит ахсаана намтааһынын көрдөрдүлэр.
Үлэ суох буолуу көрдөрүүтэ сэрии иннинэ 12,9%-тан 32%-ҥа диэри үрдээбитэ, “ол палестинскай ыаллар экономическай кыахтарын улаханнык намтатыыга уонна социальнай ыарахаттары күүһүрдүүгэ тириэрдибитэ.”
Газаҕа сэрии иннинэ баар үлэ миэстэтин үс гыммыт иккитэ суох.
Сэрии иннинэ даҕаны дьадаҥы буолуу киэҥник тарҕаммыта, оттон билигин “Газа олохтоохторун барыларын кэриэтэ ыарытыннарар уонна Хотугу муораҕа түргэнник элбээн иһэр”.
(агентстволар)
Джафар Абдул Карим Аль Хабури